Siedzenie Zen
Siedzenie Zen to kluczowa forma praktyki we wszystkich tradycjach zen.
W naszej Szkole uczymy się klasycznej pozycji medytacyjnej, jednak w naszej tradycji najważniejszy jest stan umysłu, a nie ścisłe utrzymywanie określonej postawy. Siedząc na poduszce (zafu) w wyprostowanej i zrównoważonej pozycji, rozwijamy zdolność do pełnej obecności w „tu i teraz”. Na początku, gdy umysł nie jest jeszcze spokojny i łatwo wpadamy w wir myśli, zaleca się liczenie oddechów lub powtarzanie mantr. W późniejszym etapie praktyki medytujący koncentruje się na obserwowaniu pojawiania się i znikania myśli, analizowaniu umysłu oraz pracy z pytaniami, takimi jak „Kim jestem?”. Każda osoba rozpoczynająca praktykę w naszej szkole otrzymuje wprowadzenie, podczas którego dostaje instrukcje i rady dotyczące siedzenia zen.
Standardowa runda medytacji trwa zazwyczaj 30 minut. Początek i koniec rundy sygnalizuje osoba prowadząca, uderzając w drewniany instrument o nazwie czukpi. Jeśli praktyka obejmuje więcej niż jedną rundę, między nimi odbywa się medytacja chodzona, trwająca zwykle 10 minut. Podczas niej, kroczymy jeden za drugim wokół sali, wciąż kontynuując te same techniki medytacyjne, co podczas siedzenia, aby utrzymać nieporuszony umysł.
Pozycja ciała podczas siedzenia
Aby pozycja siedzenia była stabilna i zrównoważona, potrzebne są trzy punkty podparcia – poza poduszką, kolana również powinny spoczywać na macie. W razie potrzeby można podłożyć dodatkową poduszkę, aby kolana mogły dotknąć maty. Wysokość poduszki każdy dobiera indywidualnie, tak by zapewnić sobie komfort.
Kręgosłup powinien być wyprostowany, ramiona cofnięte i rozluźnione. Głowę należy lekko pochylić do przodu, wzrok skierować pod kątem 45 stopni w dół. Oczy pozostają półotwarte, skierowane na podłogę przed sobą. Brzuch powinien być rozluźniony i lekko wysunięty do przodu. Ręce układa się poniżej pępka w mahamudrę – lewa dłoń spoczywa na prawej, a kciuki stykają się lekko, tworząc owal.
Najłatwiejsze pozycje dla początkujących to tzw. pozycja birmańska, w której nogi są ułożone jedna przed drugą na macie, oraz tradycyjny siad japoński (seiza). Bardziej elastyczne osoby, np. praktykujące jogę, mogą siedzieć w pozycji półlotosu lub pełnego lotosu.
Alternatywy dla siedzenia na macie
W przypadku trudności z siedzeniem na macie można skorzystać z krzesła. Najlepiej, jeśli krzesło nie ma oparcia, a jeśli jednak jest, nie należy się o nie opierać. Nogi powinny być zgięte pod kątem prostym w kolanach, a dolna część nóg prostopadle opierać się o podłogę, przy czym stopy rozstawione na szerokość ramion. Wszystkie inne zalecenia dotyczące wyprostowanej postawy, ułożenia rąk itp. są takie same jak podczas siedzenia na macie.
Pozycję siedzącą należy utrzymywać jak najdłużej, starając się unikać ruchu. Jeśli jednak ból fizyczny zaczyna rozpraszać i przeszkadzać w medytacji, można zmienić pozycję. Należy wtedy pokłonić się (z rękami złożonymi w hapczang), następnie cicho wstać, stanąć za matą (lub na macie, jeśli brak miejsca) i rozpocząć medytację stojącą. Stojąc, utrzymujemy wyprostowaną postawę, nogi blisko siebie, wzrok skierowany w dół pod kątem 45 stopni, a dłonie złożone w hapczang. Medytację stojącą kontynuujemy, aż ból ustąpi. Następnie ponownie wykonujemy pokłon na stojąco i cicho siądziemy, wracając do tej samej lub innej pozycji.